Over verantwoord antibiotica voorschrijfgedrag door huisartsen
Ellen van Jaarsveld vertelt over het SABEL project: Spiegelinformatie AntiBiotica Eerste Lijn’. In dit project implementeert zij bij 100 huisartspraktijken het gebruik van spiegelinformatie en nascholing over de inzet van antibiotica. Dit doet zij met een heel team. Het project wordt uitgevoerd in twee Regionale Zorgnetwerken ABR: Regio Utrecht en GAIN.
Ellen van Jaarsveld is epidemioloog en assistent professor bij de afdeling eerstelijns geneeskunde van het Radboudumc. Zij leidt het project samen met Alike van der Velden. In het projectteam zijn betrokken: Theo Verheij, Tamara Platteel, Michelle van Willige, Hans Peters. Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport financiert het SABEL project.
Grote onderlinge verschillen tussen huisartsen
Als epidemioloog is Ellen eerder betrokken geweest bij onderzoek van het Radboudumc naar het voorschrijven van antibiotica door huisartsen. Hoewel Nederlandse huisartsen hier terughoudend in zijn, blijkt uit onderzoek dat er toch nog grote onderlinge verschillen zijn. Ellen geeft aan: “Door huisartsen te laten zien hoeveel ze voorschrijven in vergelijking met hun directe collega’s en landelijke cijfers, kunnen we ze handvatten geven voor verbetering”.
In de aanpak van antibioticaresistentie (ABR) is verantwoord antibioticagebruik een belangrijke pijler. In Nederland wordt 80% van de antibiotica (voor humaan gebruik) door huisartsen voorgeschreven. “Kleine veranderingen in de huisartsenpraktijk kunnen dus grote effecten hebben op de hoeveelheid antibiotica die wordt voorgeschreven”, zegt Ellen.
Nascholing over verantwoord antibioticagebruik
Het project is een vervolg op de pilot van het RIVM over het voorschrijven van antibiotica door huisartsen. Twee projectteams implementeren het in deze pilot ontwikkelde systeem in de regio Utrecht en Gelderland (GAIN). De ervaringen die de zorgnetwerken er mee op doen, is relevante informatie voor eventuele implementatie in andere zorgnetwerken. In het project ontvangen de huisartsen nascholing over ABR en verantwoord antibioticagebruik. Vervolgens krijgen de huisartsen te zien hoe hun voorschrijfgedrag is ten opzichte van andere huisartsen in hun directe huisartsenkring en ten opzichte van landelijke gegevens. Bijvoorbeeld hoe vaak een huisarts wel of niet volgens een richtlijn antibiotica voorschrijft.
De huisartsen bespreken deze spiegelinformatie in FTO (farmacotherapeutisch overleg) verband. Zij worden daarbij begeleid door vijf huisartsexperts die hiervoor opgeleid zijn door het project. Dat zijn huisartsen die de regio goed kennen.
Relevant en leerzaam
Ellen legt uit: “Uit andere onderzoeken weten we dat als je mensen op een goede manier spiegelinformatie geeft, dat kan aanzetten tot gedragsverandering”. Soms realiseren huisartsen zich niet dat ze zoveel afwijken van hun collega’s en van het landelijk gemiddelde. “Door huisartsen daar met elkaar het gesprek over te laten voeren in combinatie met de nascholing, creëer je bewustzijn en kan je huisartsen motiveren hun voorschrijfgedrag te verbeteren”, vult ze aan.
Wat uiteindelijk het effect er van is, wil Ellen met haar team de komende jaren onderzoeken, maar dat is afhankelijk van verdere financiering. “Wat we nu al wel weten is dat dit systeem goed implementeerbaar is. Huisartsen vinden het een belangrijk onderwerp en ontvangen er graag scholing en feedback over”. De methode om de benodigde data uit de patiëntendossiers te verkrijgen is geoptimaliseerd en toepasbaar voor alle elektronische patiëntendossiers die huisartsen gebruiken. De partijen die de data uit de systemen kunnen extraheren, werken ook landelijk.
Huisartsen die hebben deelgenomen, geven aan van plan te zijn om hun antibioticabeleid te willen veranderen naar aanleiding van het project. Ellen besluit: “Dat huisartsen zeggen ‘ik vind het relevant en heb er iets van geleerd’, dat is al een hele grote plus”.